Pera Müzesi Yeni Sergileri: ​Bana Bak! ve Louis Kahn’a Yeni/den Bakış

Pera Müzesi, “LOUIS KAHN’A YENİ/DEN BAKIŞ: Cemal Emden’in Fotoğrafları – Çizimler ve Resimler” sergisi ile 20. yüzyıl dünya mimarlığının önemli isimlerinden Amerikalı mimar, düşünür ve sanatçı Louis Kahn’ın yapıtlarına ve sanatsal çalışmalarına odaklanıyor. 7 Aralık 2017 – 4 Mart 2018 tarihleri arasında N. Müge Cengizkan’ın küratörlüğünde gerçekleşen sergi, Louis Kahn’ın çok yönlü kişiliğini Türkiye’de ilk kez, mimar ve fotoğraf sanatçısı Cemal Emden fotoğrafları eşliğinde gözler önüne seriyor.

Pera Müzesi’nin Seranit Grup sponsorluğunda ve Arçelik’in desteğiyle düzenlediği “LOUIS KAHN’A YENİ/DEN BAKIŞ: Cemal Emden’in Fotoğrafları – Çizimler ve Resimler” sergisinin küratörlüğünü mimar N. Müge Cengizkan, tasarımını Bülent Erkmen üstleniyor. Mimar ve fotoğraf sanatçısı Cemal Emden’in belgelediği ve Kahn’ın yapılarına yeni bir bakış sunan fotoğrafları merkezine alan sergi, 7 Aralık Perşembe günü ziyarete açılıyor. Sergi, Kahn’ın tüm yaşamını geçirdiği, çalıştığı ve eğitmenlik yaptığı Pensilvanya’nın yanı sıra Dakka ve Ahmedabad’da bulunan mimari yapıtlarına ait çizim ve fotoğraflar ile Avrupa seyahatlerinde gerçekleştirdiği karakalem, pastel ve suluboya ile ürettiği eskizleri bir araya getiriyor. “Işıkla tektonik”, “Yeri kurmak”, “Programı yoğurmak” temaları çerçevesinde kurgulanan sergi kapsamında, bir dönem Amerika’da öğrencisi olmuş Orta Doğu Teknik Üniversitesi kökenli mimar-eğitimcilerin deneyim ve düşüncelerini paylaştıkları kısa filmler ile Kahn’ın yazdığı veya Kahn üzerine yazılan kitaplardan bir seçki de sunuluyor.

“LOUIS KAHN’A YENİ/DEN BAKIŞ: Cemal Emden’in Fotoğrafları – Çizimler ve Resimler” sergisine eşlik eden, editörlüğünü N. Müge Cengizkan’ın, tasarımını Bülent Erkmen’in yaptığı katalog, N. Müge Cengizkan, Jale Erzen, Ahmet Gülgönen, Gönül Aslanoğlu Evyapan, Neslihan Dostoğlu, Cengiz Yetken, Yıldırım Yavuz, Orhan Özgüner’in makalelerinin yanı sıra, Kahn’ın Türkçeye ilk kez çevrilen kült metinlerinden “Sessizlik ve Işık”, “Oda, Sokak ve İnsanlığın Uzlaşısı” ve “Mimarlıkta Kanun ve Kural”ı içeriyor. Sergi ile kataloğu, sanatçıya ilişkin özü yakalama ve yansıtma çabalarının ürünleri olarak nitelendiren küratör Cengizkan, “Kahn, yaşamı boyunca ürettiği mimari yapıtlarında ve resimlerinde, amansız biçimde başlangıçların, ebedi gerçeklerin, ölçülebilen ve ölçülemeyen değerlerin, ışık ve sessizliğin izlerini sürer. Mimari yapıtları kadar karakalem, pastel ve suluboya ağırlıklı resim ve eskizleri de kaydadeğer bir bütün oluşturur.” değerlendirmesinde bulunuyor.

Mimarlık kariyerinin kırılma noktaları ve yaşamöyküsel eskizler

Louis Isadore Kahn, 1901 yılında, Rusya’nın (bugün Estonya) Pärnu kentinde doğar. 1906 yılında ailesiyle birlikte Philadelphia’ya göç ettiği dönemde yaptığı resimleriyle ilk ödüllerini almaya başlar. Pensilvanya Üniversitesi, Güzel Sanatlar Okulu’na 1920 yılında tam burslu olarak başlar. Okuldan, mimarlık lisans derecesi ve üstün başarı gösterenlere verilen Arthur Spayd Brooke Memorial Ödülü ile 1924 yılında mezun olur.

Philadelphia’da, kurduğu çeşitli ortaklıkların ardından, 1950’ler ile 1970’ler arasında sürdürdüğü, mimarlık kariyeri, ardında yoğun ve etkili izler bırakır. 1947 yılında Princeton Üniversitesi’nde tez jürilerine, 1949’da Yale Üniversitesi mimarlık stüdyolarına girmeye başlar. 1955 yılında Pensilvanya Üniversitesi Güzel Sanatlar Okulu’na geçer, “Master’s Studio”sunda Kahn, 40 ülkeden yaklaşık 425 öğrencinin tamamladığı efsanevi bir miras bırakır.

Mimarlık alanındaki üretimlerini içeren ilk kişisel sergisi, New York’ta White Sanat Müzesi’nde (bugün Johnson Sanat Müzesi) açılır. 1966 yılında MoMA’da açtığı ve 186 özgün çizim, 22 maket, 69 büyük boyutlu fotoğraftan oluşan sergi, retrospektif niteliği taşır. Venedik Mimarlık Bienali’ne Ambiente adlı enstalasyonuyla 1968 yılında katılan Kahn, bir yıl sonra yine Venedik’te Avrupa’daki tek projesi olan Kongre Sarayı için bir tek yapı sergisi açar. Dünyada tanınırlığı ile eşzamanlı olarak açtığı sergiler de içerik ve takvim olarak yoğunlaşır.

Yaşamının son yıllarında Salk Biyolojik Araştırmalar Enstitüsü, Kimbell Sanat Müzesi, Phillips Exeter Akademi Kütüphanesi, Hindistan İşletme Enstitüsü gibi kült yapıları üzerinde çalışır. Bangladeş Ulusal Parlamentosu (Sher-e-Bangla Nagar), Yale İngiliz Sanatı Merkezi ve Franklin Roosevelt Anıtı’nı tasarlar. Kahn, 17 Mart 1974 tarihinde New York Tren İstasyonu’nda geçirdiği kalp krizi sonucu hayatını kaybeder.

Kahn Arşivi, belgesel ve yayınlar

Ölümünün ardından 6.363 adet çizim, maket, fotoğraf ve mektuptan oluşan arşivi, Commonwealth of Pennsylvania tarafından satın alınır ve 1977 yılında Pensilvanya Üniversitesi’ne kalıcı olarak aktarılır. Burada tasnif edilen ve kataloglanan işler, The Louis I. Kahn Archive: Personal Drawings in Seven Volumes adıyla  yayımlanır. Oğlu Nathaniel Kahn, babası hakkında 2003 yılında Oscar Ödülü’ne aday gösterilen Benim Mimarım: Bir Oğlun Yolculuğu (My Architect: A Son’s Journey) adlı biyografik bir belgesel hazırlar. Kahn’ı odağına alan bu filmin yanı sıra ardından hazırlanan onlarca kitap ve sergi, dünya modern mimarlık literatürüne giren yapıtlarının yanı sıra Kahn’ın derin, etkili ve kalıcı mirasının kanıtlarını oluşturur.

Sergi kapsamında 9 Aralık Cumartesi günü saat 15:00’te, katalog yazarlarından Ahmet Gülgönen ve Jale Erzen, Pera Müzesi Oditoryumu’nda serginin küratörü N. Müge Cengizkan’ın moderatörlüğünde gerçekleşecek söyleşide bir araya geliyor. Etkinlik ücretsiz gerçekleştirilecek olup sınırlı sayıdaki yer için rezervasyon alınmamaktadır.